Periodontoloji nedir?

Dişeti Hastalıkları ve Tedavileri

Diş fırçalama sırasında kanamalar ile karşılaşıyor, ağızda Kötü koku hissediyor, aynada dişlerinizi incelediğinizde dişler üzerinde birikmiş bej-sarı renkli katmanlar görüyorsanız, dişlerinizi parmakla ittiğinizde basitçe devinim ediyorlarsa Aka olasılıkla bir dişeti hastalığına yakalanmışsınız demektir ve aşağıdaki bilgilere gereksiniminiz olabilir!!

Bu makalede dişeti hastalıkları aktüel sınıflamaya nazaran açıklanarak tedavi yollarına kısaca değinilerek hastaların husus hakkında aydınlatıcı ön bilgilere ulaşmaları amaçlanmıştır.

Dişetinde Görülen Komplikasyonlar

Sağlıklı haldeki dişetinde sorunların ortaya çıkmasına ağzımızda yaşayan mikroorganizmaların sayılarının artışı Sebep olur. Mikroorganizmalar gurubuna iç olan bakteriler, temizleme-bakım eksikliği ve bunun sonucunda diştaşı oluşumuna bağlı olarak dişetinde iltihaplanma ve enfeksiyona yol açarlar. Mikroorganizmaların çoğalması tıpkı vakitte bunların ortama yaydıkları sülfürik gazların da artışına ve ağız kokusuna yol açar. Çoğalan bakteriler dişler üzerinde sinema katmanı oluştururlar. Bakteri plağı denilen bu katman Şayet diş fırçalama ile temizlenmezse, tükürükte hür dolaşan minerallerin çökelmesi ile “diştaşı” oluşur ki bunlar dişler üzerinde leke ve renk değişiklikleri ile görsel olarak ayrım edilebilirler. Diştaşı oluşumları profesyonel paklık ile giderilmezler ise dişeti iltihabı “gingivitis” ile başlayan dişeti hastalıkları “periodontitis” meydana gelir. Dişetinde kızarıklık, kanama, şiş-ödem, diştaşı varlığı, dişetlerinin çekilmesi ve dişlerde sallanma bulguları periodontal hastalığın belirtileridir. Ağız bakımındaki yetersizliklerin yanısıra savunma sisteminde aksaklıklar olan şahıslarda, Örneğin kanda immünglobülin sayıları az olan şahıslarda periodontal hastalıklara yatkınlık vardır. Ayrıyeten diş dizisindeki çapraşıklıklar da temizlenme zahmeti yarattığı için hastalığa yer hazırlar. Bu tip özellikler soyaçekim ile de ilgili olduklarından periodontal hastalıklara yakalanma oranında genetik bir transferden da Laf edebiliriz.

Ağız-yemek borusu-mide ve bağırsaklar sindirim sistemini oluşturup birbirleri ile alakalı olan her kademede bakteri barındırırlar. Sindirim sistemi bir Tüm olduğu için ağızda yapılan periodontal teşebbüslerden sonra nizamlı Tabip denetimleri ve mesken bakımı yapılmadığı takdirde fırsatçı patojen mikroorganizmalar tekrar ağızı kolonize ederek tahribata devam ederler. Öbür bir anlatımla her bireyin ağzında değişken oranlarda bakteri, bakteri plağı, diştaşı bulunur ve temizlendikten sonra vakitle tekrar oluşur. Bakteriler Ömür uzunluğu bizimle birlikte yaşayacaklardır (hatta biz hayatımızı yitirdikten sonra bile), onları bedenimizden çıkarıp atamayız. Bu özellikten Dolayı öncelikle bilinmesi gereken “periodontitis” tipi bakteri kökenli hastalıklarla Ömür uzunluğu süren bir çaba vermek gerektiğidir. öteki bir deyişle periodontitis tedavi edilir ve ağız kondisyonları olağan kurallara döndürülebilir lakin hastalığa yol açan mikroorganizmalar kararlılıklarından vazgeçmezler ve sizin ağız bakımını aksattığınız oranda hastalık tekrar Geri döner. Tekrarlama özelliğinden Dolayı periodontal hastalık ile gayret beyhude bir süreç olarak değerlendirilip tedavi uygulanmaz ise diş kayıpları kaçınılmazdır. Lakin, periodontal hastalıklara yakalanan bir Fazla şahıs tedavinin uzun sürece yayılmasından sıkılarak ilerleyen devirde Tabip denetimlerini aksatıp “manevi olarak sorun yaşıyorum, inancım kalmadı ve dişlerimi fırçalamak dahi istemiyorum,” ya da “tedavi olarak bu sıkıntıdan büsbütün kurtulmam Muhtemel müdür? ” üzere fikirlere kapılabilirler. Halbuki yaşanan sorun bir Fazla kişinin başına gelir ve Ancak şuurlu bir gayret ve istikrarlı bir bakım programı ile Fazla uzun yıllar komplikasyon tekrar etmeden üstesinden gelinebilir.

Dişeti sıhhatimizi korumak için diş fırçalama alışkanlığımızın olması ön plana çıkmaktadır. Ülkü olarak yemeklerden en az bir saat sonra diş fırçalanmalı ve bu flordan Varlıklı bir diş macunu eşliğinde gerçekleştirilmelidir. Öğün sırasında alınan asitlerin tesiriyle bir kısım minede mineral kaybı olarak yumuşar. Bu nedenle yemekten Çabucak sonra diş fırçalamak yerine ağzın doğal ortamındaki minerallerin bu mineral kaybına uğramış bölgelere çökelmesi için Vakit tanımamız gereklidir. zıt takdirde Çabucak fırçalama yaptığımızda yumuşamış minenin erozyonuna katkıda bulunuruz. Her öğün sonrası kuru bir diş fırçası ile, su ile ıslatmadan, florlu diş macunu uygulayarak, iki dakika müddet ile diş ve dişeti birleşiminde oval-dairesel minik titreşim hareketleri ile uygulama yaptıktan sonra dişetinden dişe yanlışsız (kırmızıdan beyaza) fırça ile süpürme hareketi yapılmalı, daha sonra mine yüzeyleri dairesel hareketler ile her taraftan süpürülmelidir. Bu fırçalama süreçleri alt ve üst çenelerde, ön, Yan ve arka dişler için eşit müddetlerde uygulanmalıdır.

Diş fırçalama alışkanlığımız nizamlı olsa da her bireyin ağzında vakitle bakteri plağı ve dolayısı ile mine ve kök yüzeyine tutunan diştaşları oluşurlar. Diştaşı pürüzlü bir yüzey oluşturduğu için bakterilerin tutunmasını kolaylaştırır ve sayılarının artmasına yol açar. Vakitle yeni gelen bakterilerin de eklenmesi ile diştaşlarının hacim ve yayıldıkları Meydan artar. Diştaşlarına tutunan bakteriler ortama yaydıkları toksinleri ile kollajen yıkımına yol açarlar. öteki bir deyişle bakterilerin ortama saçtıkları asitler (ekzotoksinler) dişeti ve kemik dokularının Temel yapıtaşı olan kollajen liflerinin çözünmesine yol açarlar. Bedenimiz da bakterilerin bu Olumsuz tesirlerine karşı bir savunma olarak “iltihap” oluşturur. “Yangı” olarak da adlandırılıan Apse bedenimizin savunma yanıtıdır. Yangıda savunma hücrelerimiz olan ak kan hücreleri ve Türlü enzimler kan yolu ile bakterilerin saldırdığı bölgeye taşınırlar. Taşıma sürecini hızlandırmak için gövde o bölgede bulunan kılcal damar sayısını süratle arttırır ve damarların çeperinde bulunan pencereleri Aleni tutarak savunma hücrelerinin damar dışına çıkarak bakterilere saldırmasına müsaade verir. Böylece yangılı dişeti damar sayısındaki artışa bağlı olarak koyu Kırmızı renkte, kanamalı, şiş ve ödemli hale gelir.

Periodontal hastalıklar ile ilgilenen diş hekimliği disiplinine “periodontoloji” ismi verilir. Periodontal hastalıklar, dişlerin dayanak dokuları olan alveolar kemik, periodontal ligament ve dişetini etkileyen lokalize enfeksiyonlardır ve tedavi edilmedikleri takdirde diş kaybına neden olurlar. Hastalığın anne kaynağı olarak “fakültatif ve anaerobik bakteriler” gösterilmektedir. Periodontal hastalıklar, lokal enfeksiyonlar olarak tanımlanmasına Karşın tedavinin temeli bakteriyel eserlerin mekanik olarak ortamdan uzaklaştırılması temeline dayanmaktadır. öteki bir deyiş ile periodontal hastalık tedavisi ağızdaki bakteri sayısını olağana indirgemeyi ve dokulara penetre olmuş bakterileri elimine etmeyi amaçlayan antimikrobiyal bir tedavidir. Olayın cep derinlikleri ölçülüp kanama ölçüsü ve diş sallanması (mobilite) üzere klinik bulguları ile Birlikte röntgen bulguları da kıymetlendirilerek tedavi planı yapılır. Lazer uygulamaları anne tedavi şablonunu destekleyen ögeler olup Biricik başına işlerlikleri hala tartışmalıdır.

Periodontal hastalıklar Yalın dişeti yangısı olan gingivitisten başlayarak giderek daha kapsamlı hale gelen kronik periodontitis ve agresif periodontitis ve bunların lokalize ve generalize tipleri ile sistemik hastalıklarda manifeste olan periodontitis tiplerine kadar yayılan geniş bir dağılım izler. Periodontal dokuların hastalıklı hali manasındaki “periodontitis” Kamu ortasında eski bir terminoloji olan “piyore” ismi ile anılmaktadır.

Gingivitis, çoklukla dişetinde görülen bakteri plağı ve sonrasında diştaşı oluşumuna bağlı iltihabi bir hastalıktır. Bu tipe “Bakteri Plağına Bağlı Gingivitis” ismi verilir. Klasifikasyonda ayrıyeten “Bakteri Plağına Bağlı Olmayan Gingivitis” ve alt kümeleri da yer almaktadır. genel özellikler olarak Gingivitiste cep derinlikleri 1-2mm ortasındadır. Bakteri plağı birikimi ve dişetlerinde kanamalar görülür. Çarçabuk tedavi edilebilen gingivitis yalnızca yumuşak doku düzeyinde görülür. Tedavisi mekanik temizliktir. Bu sürece diştaşı paklığı ya da detertraj ismi da verilmektedir. Detertraj süreci el aletleri (scaler, küret) ve/veya sonik-ultrasonik paklık aygıtları ile yapılır. Ekseriyetle 3-4 gün Ara ile üç seans yapılır. Bu sürece “başlangıç periodontal tedavi” ismi verilir. Generalize Gingivitis: dişeti iltihabının uzun mühlet tedavi edilmemesi sonucu bütün ağızda görülen, cep derinliklerinin kimi bölgelerde 2mmyi aştığı iltihabi hastalıktır. Gingivitis tedavisine ek olarak kök yüzeyi düzleştirilmesi (root planning) de yapılır. Tedaviyi destekleyici olarak ağız gargaraları da kullandırılır.

Nekrotizan Ülseratif Periodontal Hastalıklar: bu Küme altında Nekrotizan Ülseratif Gingivitis (NUG) ve Nekrotizan Ülseratif Periodontitis (NUP) yer almaktadır. NUG ve NUP immün yetersizlik ve/veya ağız hijyeninin yetersizliğine bağlı olarak Özellikle anaerob patojenlerin Sebep olduğu hastalıklardır. Dişetlerinde ülserli alanlar, hür dişeti kenarında grimsi kabuklaşmalar (pseudomembran) ve kesif bir ağız kokusu ile karakterizedir. Tedavisinde ağız hijyenini sağlamaya yönelik başlangıç tedavisi uygulanır ve anaeroblara tesirli ornidazol-metranidazol türevi antibiotikler kullanılır.

Kronik Periodontitis: dişeti iltihabının daha derin dokulara sıçramış ve takviye kemikte rezorbsiyonlara bağlı olarak cep derinliklerinin 2-3mmnin üzerinde olduğu hastalıktır. Başlangıç periodontal tedavi sonrası cep derinlikleri ve ataşman seviyeleri üç hafta içersinde izlenir. Güzelleşme oranına, cep derinliklerine nazaran sungingival küretaj ile flap operasyonu ortasında karar verilir. Birtakım ekoller her halükarda Evvel subgingival küretaj, bir kaç haftalık ortadan sonra flap operasyonunu önerirler. Subgingival küretaj anestezi altında scaler ismi verilen orak şekli el aletleri ile derin dokularda granulasyon dokularının eliminasyonu ve kök yüzeyi düzleştirmesini içerir. Falp operasyonu hastalıklı dokuların cerrahi olarak eksize edilmesi, cep derinliklerinin azaltılması ve kök yüzeyi düzleştirmesi süreçlerini içerir. nihayet periyotta bu kademede lazer uygulamaları ile yüzey detoksifikasyonu yapılarak tedavi başarısı pekiştirilmektedir.

Agresif Periodontitis: erişkin periodontitisten daha az görülür. İmmün sistem yetersizliğine bağlı olarak periodontal patojenlerin ataklar halinde yaptıkları ve kısa süreçlerde gerçekleşen doku yıkımları ile karakterizedir. Erişkin periodontitisine benzeri tedavi uygulanır. Teşhis edildikten sonra rutin Denetim koşuldur.

Lokalize Agresif Periodontitis (LAgP): daha çok genç bireylerde ortaya çıkan, actinomyces actinomycetamcomitans (AA) ve spiroketlerin etken olduğu, 6 ıslak dişlerinin mesialinde ve insizivlerde kemikiçi ceplerin oluşumu ile karakterizedir. Kronik periodontitisin tedavisine misal formda lakin yalnızca kemikiçi ceplerin etkilediği bölgelerde flap operasyonu yapılır.

Generalize Agresif Periodontitis (GAgP): santral ve birinci molarlar harici diğer dişlerde süratli ilerleyen periodontal yıkım ile larakterizedir. Tedavisi kronik periodontitise benzelik gösterir.

Sistemik Hastalıkların Manifestasyonu olan Periodontitis: Nötropeni, Down sendromu, Papillon-Lefevre sendromu,Histiositosis sendromları üzere bir Fazla sistemik Arıza durumunda bunlara bağlı olarak oluşan ve kronik periodontitis tablosuna benzeri periodontal komplikasyonlar bu kümede toplanmaktadır.

Periodontal Apseler: dişeti dokusu içinde periodontium irtibatı irinleşme formunda tezahür eden lezyonlardır. Gingival apse, Periodontal apse ve Perikoronal apse olarak alt kümelere ayrılır.

Endodontik Lezyonlar ile Kontaklı Periodontitis: Endodontik lezyon ile endüklenen periodontal lezyonlar bu kümede kıymetlendirilir.

Gelişimsel yahut Kazanılmış Deformiteler ve Durumlar: farklı etyolojiye sahip muko-gingival deformitelerin (bozuklukların) Sebep olduğu periodontal lezyonlar bu başlık altında incelenerek tedavi tahlilleri incelenir.

Refraktör Gingivitis ve Periodontitisler: tedaviye Karşın patojenlerin yaptığı tahribatın devam ettiği klinik tabloya sahip bütün periodontal hastalıkların başına tedaviye yanıt vermeyen manasında “refraktör” ön takısı eklenerek isimlendirilir. Bu tip hastalıklarda Özellikle immün sistem yetersizlikleri incelenmelidir.

bütün periododontitis tiplerinde destekleyici olarak antibiotik, non-steroidal anti-inflamatuar (NSAI) ve antiseptik gargara terapileri yaptırılır. Periodontitis formlarında hastaların Fazla sabırlı olması ve âlâ bir sonuç için doktorla Fazla yeterli işbirliğine gitmeleri gerekir. Ayrıyeten bu tip komplikasyonları oluşturan etkenler Ömür uzunluğu tekrar edebileceğinden periodontal hastalığa yakalananlar tedaviyi hiçbir Vakit aksatmamalı, bunun bakterilere karşı Ömür uzunluğu süren bir uğraş olduğunu idrak etmeleri gereklidir.

Dişeti Apse şiddeti ve dişler etrafındaki dayanak kemiğin erime ölçüsüne nazaran yapılması gereken tedavileri kolaydan komplikeye yanlışsız sıralarsak:

1-detertraj + root planning (diştaşı paklığı ve kök yüzeyi düzleştirmesi; sonik, ultrasonik aygıtlar ve el aletleri kullanılır), Diod, Neodimiyum yahut Erbiyum laser uygulamaları ile desteklenebilir, olayın durumuna nazaran chlorhexidinli ağız gargaraları, cep derinlikleri Çok ise Ornidazol ya da Tetrasiklin/Doksisiklin çeşidi antibiyotikler verilir;

2-subgingival küretaj (anestezi altında küretaj), Diod, Neodimiyum yahut Erbiyum sınıfı laser uygulamaları ile desteklenebilir;

3-flap operasyonu (periodontal cerrahi), Neodimiyum, Erbiyum, Karbondioksit lazer uygulamaları ile desteklenebilir, kesinlikle chlorhexidinli ağız gargaraları ve Penisilin/Streptomisin/Ornidazol tiplerinden bir antibiyotik verilmesi evrelerini içerir.

Sonuç olarak,

-dişhekimine gitmeyi berbere gitmek üzere ömrünüzün rutin bir kesimi olarak görün,

-Periodontal Tedavinizi uzman bir periodontolog ya da periodontoloji uygulamalarını gerçekleştiren bir pratisyen diş tabibi yapabilir,

-tek başına lazer terapisinin kâfi olmadığını bilin (lazer Yardımcı bir yöntemdir),

-ağız-diş bakımından vazgeçerseniz siz değil mikroorganizmalar kazanır ve dişlerinizi kaybetme noktasına gelirsiniz.

Not: üstteki Periodontal Hastalıklar sınıflaması Amerikan Periodontoloji Derneği’nin hala kullanmakta olduğu aktüel sınıflamadır.

Doç.Dr.Tosun Tosun