İyot

İyot Eksikliği ve İyot Eksikliğinin Saptanması

İyot eksikliği dünya çapında en yaygın mikro besin eksiklikleri ortasındadır İyot eksikliğine esas

olarak toprak, eser yahut sudaki düşük iyot düzeylerinden kaynaklanan diyetteki düşük iyot

içeriği neden olmaktadır (Hailu, Wubshet, Waldie ve Tariku, 2016).İyot eksikliği durumlarında;

hipotiroidizm, spontan abortus, guatr, meyyit doğum, konjenital anomaliler, artmış perinatal ve

bebek moralitesi, gecikmiş fizikî büyüme, zihinsel işlev bozukluğu ve kretinizm

görülmektedir (Alexander vd., 2017; Sönmez, 2019).Ayrıca iyot eksikliğine bağlı olarak

enfeksiyonlara karşı direnç azalmaktadır ve çocuklarda Okul performansının düşmesine ve

fiziksel gücünün azalmasına neden olmaktadır (Hailu, Wubshet, Waldie ve Tariku, 2016).İyot

replasmanı ile iyot eksikliğine bağlı olarak gelişen bozukluklar kısmen geri

döndürülebilmektedir (Xiao vd., 2017).İyot ile zenginleştirmede en sık kullanılan besin maddesi

tuzdur, bunun haricinde süt, un, ekmek ve şeker zenginleştirmede kullanılabilecek öbür besin

maddeleridir (Hailu, Wubshet, Waldie ve Tariku, 2016; Zimmermann, Gizak, Abbott, Anderson

ve Lazarus, 2015).Tuz iyodizasyonu iyot eksikliğine karşı çabada tesirli bir metot olarak

kabul edilmektedir.Tuz iyodizasyonu yüksek iyot ihtiyacı olan gebe bayanlar iç tüm

popülasyon kümelerinde iyot ihtiyacını koruyabilmektedir (Tayfur vd., 2015).

İyot Gereksinimi

Günlük iyot ihtiyacı yaşa, birtakım hastalıklara ve fizyolojik ihtiyaçlara göre

değişmektedir.Erişkinlerde en az 1μg/kg/gün iyot alınması gerekirken, gebelik ve yenidoğan

döneminde Muhtaçlık daha fazladır.Amerikan Tıp Enstitüsü, günlük diyetle iyot alımının, gebe

olmayan bayanlar ve adolesanlarda 150 µg, gebe ve laktasyondaki bayanlarda ise 200-300 µg

olmasını önermektedir (Alexander vd., 2017).Amerikan Tiroid Derneği (AACE) 150 µg ve

Dünya sıhhat Örgütü (WHO), tuz iyodizasyonunun yapılamadığı bölgelerde gebe ve

laktasyondaki bayanlara günde 250 µg iyot alınmasını önermektedir.Çocuklarda genel olarak

önerilen iyot alımı 5 yaşa kadar olan çocuklarda 90 μg/gün, 6-12 ıslak ortası çocuklarda 120

μg/gün ve 12 ıslak üstü çocuklarda 150 μg/gün olarak belirlenmiştir (Uzdil ve Özenoğlu, 2015).

TABLO 1: gebe ve laktasyon devri için iyot desteği önerileri

Tablo 2: Yaş. gebelik ve laktasyon periyoduna nazaran alınması önerilen iyot miktarı

Yaş kümesi Diyetle alınması gereken iyot ölçüsü ( μg/gün )

0-5 ıslak 90

6-12 ıslak 120

>12 ıslak 150

Gebelik 250

Laktasyon 250

İyot Durumunun Saptanması

İyotun yaklaşık %90’ ının bedenden atımı idrarla sağlanmaktadır.Üriner iyot konsantrasyonu

(UIC) diyetle iyot alımının direkt yansıtılmasını sağlamaktadır ve iyot durumunu

değerlendirmek için dünyada sık olarak kullanmaktadır.(Pearce ve Caldwell, 2016).

Popülasyonlarda UIC için medyan eşikleri tanımlanmıştır.150-249 µg / dL medyan UIC gebe

kadınlarda, 100 µg / dL’ den Aka medyan UIC laktasyon devrinde, kâfi iyot alımını

göstermektedir.Laktasyon devrindeki bayanlarda diyet ihtiyaçları yüksektir ancak

gereksinimlerinin yüksek olmasına karşın, iyot idrarda kaybolmak yerine Ebeveyn sütüne bir

miktar salgılanmaktadır.İyotun Ebeveyn sütüne salgılanması sebebiyle medyan UIC gebelik

döneminin akabinde azalmaktadır.Yenidoğan bebeklerde 5.günden itibaren UIC

ölçülebilmektedir.Medyan UIC’nin 100 µg / dL’ den Çok olması 2 yaşın altındaki bebeklerde,

100-199 µg / dL medyan UIC ise Okul çağındaki çocuklarda iyot yeterliliğini

göstermektedir.Okul çağındaki çocuklarda medyan UIC’si 100, 50, ve 20 µg / dL’nin altında

olanlar sırasıyla hafif, orta ve şiddetli iyot eksikliği durumunu göstermektedir (Bath ve Rayman,

2017; Pearce, Lazarus, Moreno-Reyes ve Zimmermann, 2016).

IOM AACE WHO

Amerikan Tıp Amerikan Endokrin Dünya Sağlık

Enstitüsü Derneği Örgütü

200-300 μg/gün 250 μg/gün 250 μg/gün

Tablo 3: Üriner iyot konsantrasyonu (UIC) ve iyot durumu

Medyan UIC ( µg / dL) İyot durumu

20 Ağır iyot eksikliği

20-49 Orta iyot eksikliği

50-99 Hafif iyot eksikliği

100-199 Optimal

200-299 İyotla indüklenmiş hipertiroidizm riski

300 Yan tesir riski

İyot Eksikliği Prevelansı

Dünya üzerinde 1.9 milyardan Çok beşerde iyot eksikliği olduğu varsayım edilmektedir.Bu

nüfusun 285 milyonu Okul çağında olan çocuklardır.İyot eksikliği prevelansı Avrupa’da %59.9

ile en yüksek Amerika’da ise %10.1 ile en düşük düzeydedir.İyot eksikliği problemlerini

engelleyebilmek için diyetle kâfi olarak iyot alımını sağlamak kuraldır (Hailu, Wubshet, Waldie

ve Tariku, 2016; Zimmermann, Gizak, Abbott, Anderson ve Lazarus, 2015).

İyot ve Mental Gelişim

İyot,tiroid bezi tarafından tiroid hormonları olan tiroksin (T4) ve triiyodotironine (T3)

dönüştürülmektedir.Bu hormonlar neredeyse bütün gövde dokularında metabolizma için gereklidir

ancak Özellikle beyin gelişiminde Fazla Değerli rolleri vardır (Gowachirapant vd., 2017; Redman,

Rufmann, Fitzgerald ve Skeaff, 2016).İyot eksikliği Dünya sıhhat Örgütü (WHO) tarafından

önlenebilir olan beyin hasarının bir numaralı sebebi olarak kabul edilmektedir (Abel vd., 2017).

Tiroid hormonlarının intrauterin nörogelişim üzerindeki Aka tesiri, bu tesirini gri madde

oluşturan fetal nöronal hücrelerin göçünü, çoğalmasını ve diferansiyasyonunu, sinaptogenezini

ve miyelinasyonunu düzenleyerek sağlamasıdır (Korevaar vd., 2016). Diyetle iyot alımı yetersiz

olduğu Vakit birinci olarak serum tiroid hormonları düşmektedir.Hipofiz bezi düşük olan tiroid

hormonlarının seviyelerini algılamakta ve buna karşılık TSH salgısını arttırmaktadır.Artmış olan

TSH salgısı sırasıyla tiroid hücrelerinin büyümesini, tiroidal iyot alımını ve tiroid hormonlarının

sentezini uyarmaktadır.İyot yetersizliğine Karşılık olarak gerçekleşen tiroid büyümesi yahut guatr

her yaşta ortaya çıkabilmektedir.Guatr başlangıçta dağınıktır sonrasında nodüler hale

gelmektedir.Şiddetli iyot yetersizliğinde tiroid hormonlarının üretimi düşmekte ve

hipotiroidizme neden olmaktadır.Hem maternal hem de fetal hipotiroidizm gebelikte Önemli iyot

eksikliğinden kaynaklanabilmektedir (Alexander vd., 2017).

Gebelik devrinde kâfi ölçüde iyot Meydan annelerden doğan yenidoğanların almayan

annelere kıyasla ileri yaşlarda bilişsel performanslarının daha yüksek olduğu bilimsel verilerle

kanıtlanmıştır