Otizm, epilepsi üzere birtakım hudut sistemi hastalıklarının tıbbi beslenme tedavisi olarak görülmekle bir arada; günümüzde kanser, tip 2 diyabet, obezite üzere metabolik hastalıkların tedavisinde de tesirli olduğu ile ilgili çalışmalar mevcuttur.
Fizyolojik olarak gövde güç için birinci başta karbonhidrat sistemini kullanmayı tercih eder ve bu sebeple glikojen depoları ile glikoz molekülleri devreye girer. Ketojenik beslenmede ise, gövde karbonhidrat yoksunluğundan dolayı birincil güç kaynağı olarak ketonları kullanır. Ketoz, bedende yağların kullanıldığı yani bedenin yağ depolarını güce dönüştürdüğü ve bu süreçte ketonları özgür bıraktığı metabolik bir durumdur. Bu formda gövde ‘’Ketozis’’ olarak isimlendirilen güç için yağların kulllanıldığı farklı bir metabolik sürece girer.
Klasik bir ketojenik beslenmede Yekün alınan gücün %75’ ini yağlar, %20’ sini proteinler ve %5’ ini karbonhidratlar oluşturmaktadır. Şahsa nazaran bu oranlarda küçük esneklikler yapılabilir.
Ketozisin Yan Tesirleri;
Ketozise giren bedende birtakım semptomlar görülebilmektedir. Bu semptomların en bariz olarak gözlenenleri; yorgunluk, halsizlik, baş dönmesi, ağızda aseton kokusu ve kabızlıktır. Fakat kâfi ölçüde su ve zerzevat tüketimi olduğu taktirde bu Yan tesirler görülmeyebilir. Düşük ölçüde karbonhidrat tüketiyor olmak, bedende suyun tutulmasını da azaltacağı için elektrolit istikrarını sağlayabilmek ismine kâfi ölçüde su tüketiyor olmak epey değerlidir. Kâfi zerzevat tüketimi ise, gövde için Gerekli vitamin ve minerallerin alınabilmesi için ve beslenmenin sağlıklı sürdürülebilirliği için hayli değerlidir.
Ketozise Ne Vakit Girilir?
Bu süreç makro besinlerin (karbonhidrat, protein, yağ) dağılım oranlarına ve şahıstan şahsa değişmekle birlikte çoklukla 3-5 gün içerisinde gövde ketozise girer.
Ketojenik Beslenmenin mümkün Olumlu Tesirleri;
• gövde tartısında azalmaya, yağ kaybına neden olmaktadır.
• Birtakım hastalıkların tedavisinde tesirli olabilmektedir.
• Açlık müddetlerinde uzamaya neden olabilmektedir.
Ketojenik Beslenmenin mümkün Negatif Tesirleri;
• Bağırsak geçirgenliğine yol açabileceği ile ilgili çalışmalar bulunmaktadır.
• Tip 1 Diyabetli bireyler insülin ve kan şekeri denetimini sağlayamıyorsa birey ketoasidoza girebilir ve ölümcül riski olabilir.
• Atletlerin antrenman/yarışma sırasında yorgunluk müddetlerini kısalttığı için optimal performansa ulaşamadıklarını gösteren çalışmalar mevcuttur.
Ketojenik Beslenme ile İlgili Yanlış Bilinenler;
Ketojenik beslenmeyi, yüksek protein diyeti olarak görmek hakikat değildir. Ketojenik beslenme sürecinde alınan protein ölçüsü, sağlıklı ve istikrarlı beslenmede önerildiği kadardır. Fazlasının tüketilmesi, bedenin ketozise girmesini engelleyecektir.
Yüksek şeker içeren meyvelerin ve süt eserlerinin bu beslenme sürecinde Çok tüketilmesi içerdikleri şekerden Dolayı yanlışsız değildir lakin azar ölçüde, oranları aşmayacak biçimde tüketiliyor olması da bir sorun yaratmayacaktır.
Ketojenik Beslenmede Sıklıkla Tüketilebilecekler Besinler;
- Kuruyemişler (Ceviz, Badem, Fındık, Kaju Fıstığı, Kabak Çekirdeği, Ay Çekirdeği, Yer Fıstığı)
- Şekersiz Fıstık Ezmesi, Şekersiz Fındık Ezmesi, Şekersiz Badem Ezmesi
- Keten Tohumu, Chia Tohumu, Susam, Çörek otu
- Avokado
- Hindistan cevizi
- Tahin
- Siyah/ Yeşil Zeytin, Zeytin Ezmesi
- Yumurta
- Yağlı Balıklar (Somon, Ton Balığı, Uskumru)
- Yağlı Kırmızı Et (Antrikot, Döş kısmı)
- Tavuk But, Tavuk Kalça, Tavuk Kanat
- Tam Yağlı Peynirler ( Kaşar Peyniri, Labne Peyniri, Krem Peyniri, Ezine Peyniri, Cheddar Peyniri)
- Hindistan Cevizi Yağı, Zeytinyağı
- Krema, Tereyağ
- Sebzeler ( Mantar, Kabak, Ispanak, Brokoli, Kuşkonmaz, Domates vb.)
Ketojenik Beslenmede Az Sıklıkla Tüketilebilecekler Besinler;
- Limon, Nar, Berries (Ahududu, Böğürtlen, Çilek, Yaban Mersini vb.)
- Yoğurt, Süt
- Bezelye, Havuç
Ketojenik Beslenmede Tüketilmemesi Gereken Besinler;
- Tahıllar (Yulaf, Bulgur, Buğday, Pirinç, Şehriye, Erişte, İrmik, Makarna, Kinoa)
- Ekmek, Simit, Poğaça, Galeta vb. Unlu Mamüller
- Kurubaklagiller (Nohut, Kuru fasulye, Siyah Fasulye, Barbunya, Kırmızı/ Yeşil Mercimek, Kuru Börülce)
- Kahvaltılık Gevrekler
- Şekerler ve Şekerli Yiyecekler (Beyaz Şeker, Esmer Şeker, Bal, Pekmez, Tatlı, Dondurma)
- Şekerli ve Asitli İçecekler
- Patates
- Muz
- Alkollü İçecekler (Bira, Kokteyller vb.)
- Hazır Yemek Sosları
- Hazır Paketli Ürünler
Bu bilgiler doğrultusunda, bir beslenme uzmanı yardımı ile bireyin sıhhat durumu göz önüne alınarak kâfi ölçüde su ve zerzevat tüketimine ve sağlıklı yağ kaynaklarının tercih ediliyor olmasına da dikkat ederek kısa müddette sonuçlar almak için ketojenik beslenme önerilebilir. Atletlerde ketojenik beslenme ile ilgili yapılan çalışmalarda ise Kesin sonuca varılamamakla birlikte, performanslarını Olumsuz etkileme sebebi ile Fazla Çok önerilmemektedir.
Uzm. Dyt. Merve Aydemir
Yorum Yok