TÜRKİYE ‘DE KIRSAL VE KENTSEL AİLEDE BÜYÜKLÜK ,EKONOMİK YAPI, OTORİTE MÜNASEBETLERİ VE ÇOCUĞUN KONUMU
Giriş
Bireyler dünyaya geldiklerinde birinci toplumsallaşma adımını aile ile atarlar.Biyolojik özelliğinin dışında aile,bireyi maddi manevi her mana da hayata hazırlayan birinci kurumdur. Toplumlarda meydana gelen değişiklikler aileyi büsbütün etkilemektedir.Endüstrileşme ile Bir arada kırsal kesitten kentleşmeye hakikat geçiş sürecinde aile de esaslı değişimler meydana gelmiştir.
Türkiye de ataerkil bir yapıyla Mevcut olan kırsal kesim yaşantısıyla ilgili geniş aile ,babanın otoritesi,sıkı akrabalık münasebetleri,geleneklere bağlılık,belirlenmiş Amel kısmı,yüceltilen erkek çocuğu,erkeğe hizmete alıştırılan kız çocuğu üzere özellikler sıralanabilir.Kentleşmeye hakikat evrilme sürecinde bu tip özellikler Aka çoğunlukla değişime uğramıştır.Endüstrileşme ile bayan ve erkeğin Bir arada çalışma hayatına başlamasıyla kent hayatında,çekirdek aile, eşit karı koca münasebeti,zayıflayan Hısım alakaları ,daha Özgür yetiştirilen çocuklar üzere değişikliğe uğramış özellikler sıralanabilir.
Bu özelikler düşünülerek Türkiye‘de kırsal ve kentsel aile büyüklüğü,ekonomik Bina , otorite ilgileri ve çocuğun pozisyonu başlıkları altında , incelenebilir
Aile Büyüklüğü
“Evrimci Sosyoloji yaklaşımına nazaran ailenin değişimi toplumsal değişimin ilerlemeci eğilimine uyarlanarak gerçekleşmektedir.Buna nazaran aileler klâsik Aka ve geniş kır yapısından Ufak çekirdek yapısına dönüşecektir “.(Canatan,Yıldırım,2013:132)
“Geleneksel geniş aileden çekirdek aileye geçiş toplumsal evrimden doğmuştu ve kaçınılmazdı”.(Yörükoğlu , 2000:48)
Kırsal kesim üç neslin bir ortada yaşadığı kalabalık aileden oluşurken,kentleşme ile Birlikte aile,anne,baba ve çocuk olmak üzere çekirdek aileye dönüşmektedir.Kentleşme ile Birlikte aile küçülmüş,akrabalık ilgileri zayıflamıştır.Kırsal kesimde genel olarak babanın ailesi (babaanne-dede) ile Bir arada yaşanır ve çocuk sayısı doğum Denetim formüllerinin bilinçsizliği ve erkek hâkim rolü nedeniyle kente nazaran daha fazladır.Erkek çocuğuna sahip olma bir Güç simgesi haline geldiği için,erkek çocuk olana kadar çocuk sahibi olmuşlardır.Bu da ailenin kalabalık olmasına neden olan faktörlerdendir.Kent ömründe eğitimin tesiriyle doğum Denetim teknikleri konusunda aileler bilinçlenmiştir.Ve bununla Bir arada değişen ekonomik şartlar aileyi küçülme yoluna sevk etmiştir.
Ekonomik Yapı
Yıllarca tarım ve hayvancılığa dayalı biçimde geçimini sağlayan Türk toplumu ve aileleri ekonomik koşulların zorlaşmasıyla , endüstrileşmenin verdiği Amel imkanlarından yararlanmak için kente hakikat göçe başlamıştır. Köy nüfusu azalmış , yaşlılar Geri de köy de kalmıştır.Yaşlılar üretim faaliyetlerini sürdüremediği için kırsal kesimde üretim de azalma meydana gelmiştir.Kırsal alanda bayanın görünmeyen fiyatsız aile içi emeği Laf konusuyken , kentte Amel imkanlarının çeşitliliği bayanın da aile iktisadına katkı sağlaması Aka avantaj olmuştur.Ancak,kentte Ömür köye nazaran daha değerlidir.Kent ömrüne ayak uydurma eforları insanların diğerlerine imrenmesine ve daha Fazla kazanmanın , daha Fazla tüketmenin toplumda bir prestij simgesi haline dönüşmesine neden olmuştur. Gelir artsa da sarfiyatlarında Çok olması (eğitim,ulaşım,kira,yeme,içme,giyim,vb…) kentsel ömrü ekonomik açıdan Olumsuz etkilemektedir.
“Hızla eriyen kırsal Meydan ve tarım kısmı devletin tarımı yaşatma,geliştirme ve bilimsel hale getirme siyasetlerine da gereğince İmkan vermemiştir.Kentin kendine çeken cazibesine /artılarına ,kırın iticiliği/sorunları da eklenince Türkiye kent yoksulluğu ile Evvel olgusal , daha sonra da teorik olarak tanışmıştır.Her geçen gün üzerine yenileri eklenen kent fakirleri da toplumsal yardım potasını Daimi olarak büyütmektedir.Bununla Bir arada kentin barındırdığı beklenen zenginlik kır insanını kente çekerken,kentte yaşanabilirliği sağlayan toplumsal yardım ağları da fakirleri bir manada kente bağlamaktadır”.(Kartal ve Demirhan , 2014 :137)
“Türkiye‘de yoksullukla ilgili istatistiklikler kırsal yoksulluğun hem kapsam hem de derinlik açısından kentsel yoksulluktan daha Üzücü durumda olduğunu göstermektedir”.(Kartal ve Demirhan ,2014:142)
Otorite İlişkileri
“Geleneksel toplumda aile kendine yeten başlı başına bir işletme ve üretim ünitesi olan bir yerde yaşardı. mesken ve etrafı Bir arada üretim yapılan,işlenen,çalışılan,eğlenilen bir yerleşim yeriydi.Ürünün satılması dışında ailenin Hariç dünya ile münasebeti sonluydu.Çocuklar orada eğitilir,orada baba mesleğini öğrenirlerdi.Aile alakaları sıkı,ailede rol dağılımı ve Amel kısmı açıkça belirlenmişti.Baba ya da geniş ailede dede kelamından çıkılmayan , çekinilen Biricik hâkim kişiydi.Evin gelirli masrafı üzere aile üyelerini de yöneten , yönetmekle kalmayıp yazgılarını çizen bir baş, bir derebeyi idi.Toplumsal değişme üç neslin bir ortada yaşadığı geniş aileleri dağıtırken baba ve dede otoritesini de sarstı.Toprağından ve konutundan kopamayan İhtiyar nesilden kente göçen olmadı.Dolayısıyla akrabalar dört bir yöreye dağıldılar; ortalarındaki bağlar gevşedi;buna karşılık aile içinde Adalet arttı,çocuklar daha özgürleşti”.(Yörükoğlu,2000:45-46)
“Kentlerde bayanın eğitim seviyesi kocasından yüksekse ,ev dışında aileye Müstakil katkıda bulunuyorsa,kocasının toplumsal statüsünün yükselmesini sağlıyorsa aile içersindeki otoritesi de artmaktadır.Bu halde bayan otoritesinin görüldüğü ailelerde baba otoritesi zayıflamakta yahut ortadan kalkmakta,babalık koruyuculuk nitelikleri de zayıflayarak,kadının himaye gücü artmaktadır.Köy ailelerinde otorite aile biçimlerine nazaran farklılıklar göstermesine Karşın ekseriyetle erkeğe aittir.Bu ailelerde bayana ve erkeğe verilen değer ve Ehemmiyet de değişmektedir.Genellikle birinci sırada baba,sonrada erkek çocuk gelmekte,kadın ikinci planda yer almaktadır.Ataerkil geniş ailede otorite ailenin en İhtiyar erkek üyesi ve en İhtiyar bayan üyesi tarafından kullanılmaktadır.Bazı geniş aile yapılarında İhtiyar bayanların karar almada tesirleri Laf konusu iken çekirdek ailelerde bayanlara biraz daha Çok hak tanınmaktadır.”(Kabaklı Çimen ,2008:350-351)
Ataerkil yapının tesirli olduğu kırsal Türk toplumunda,evin erkeği her husus da Laf sahibiyken bayan konutun hizmetinden sorumludur.Anne ve çocuklarla ilgili bütün kararlar konusunda nihayet Laf meskenin erkeğinindir.Otorite eşit biçimde paylaşılmadığı için oluşan hiyerarşik yapı,kısıtlanan özgürlüğün kaynağıdır.Günümüz de kentleşmenin getirdiği tesirlerle Birlikte bayanlar ekonomik özgürlüklerini kazandıkça erkeğin buyruğu altından çıkmış kendi ayaklarının üzerinde durmaya başlamıştır.Bununla Bir arada erkeğin her dediğinin yapılma kuralı sarsılmıştır.Eşit karı koca bağlantıları gelişmiştir.Kadın aile içinde Laf sahibi olmaya başlamıştır.Çocukların eğitimine,seçimlerine daha Fazla Ehemmiyet verilmiştir.Anne baba ve çocuk olarak ortak karar Meydan demokratik aileye dönüşüm başlamıştır.Ve daha Özgür yetiştirilmeye başlanan çocuklar,ebeveyn nezareti altında bir birey olarak kendi Özgür seçimlerini yapma imkanı bulmuşlardır.
Çocuğun Konumu
Türk toplumunda ailelerin mutluluğunun simgesi bir çocuk sahibi olmaktır.Çocuk sahibi olmaya ziyadesiyle değer verilmektedir.
Çocuğun aile içersindeki yeri ve pozisyonu ile ilgili araştırmayı “Çocuğun Değeri“projesi ismi altında 1980 yılında kapsamlı olarak yapan Prof.Dr. Çiğdem Kağıtçıbaşı olup,bu çalışma Türkiye‘deki Çeşitli sosyoekonomik ailelerde çocuğun pahasını göstermektedir.
“Çocuğun Pahası araştırmasında 1970’lerde Türkiye’nin 42 Vilayet merkezi , ilçe ve köyünde 2300 küsur evli bayan ve erkekle derinlemesine mülakatlar gerçekleştirildi.Sonuçlar , oturulan yörenin gelişmişlik seviyesi ile cevaplayıcının eğitim,meslek, yaş,cinsiyet üzere demografik özelliklerine nazaran incelendi.Çocuğa ana-babalarca atfedilen pahanın ve çocuktan beklentilerin Tüm bu özelliklere nazaran Değerli farklılıklar gösterdiği bulundu.Temel bulguların ve münasebetlerin bugün içinde Aka oranda geçerli olduğunu söyleyebiliriz.Aile içi bağlarda ve bedeller bağlamında çocuğun yeri Kıymetli bir göstergedir.”(Kağıtçıbaşı,1993:31-32)
“Çocuğun Pahası araştırmasında Türkiye‘de çocuğun ekonomik pahası ön plana çıkmıştır.Özellikle,yaşanılan yörenin gelişmişlik seviyesi,aile geliri,eğitim ve Özellikle bayanın eğitim seviyesi yükseldikçe,kırdan kente hareketlilik arttıkça ve Son ailede var olan çocuk sayısı azaldıkça,çocuğun genel ekonomik kıymeti Ehemmiyet kaybetmektedir.Aynı gelişmelerle,çocuğun ruhsal pahası ise artmaktadır.Şöyle ki,gelir seviyesi,eğitim ve kırdan kente hareketlilik arttıkça ve ailedeki var çocuk sayısı azaldıkça çocuğun sevgi sağlayıcı ve aileyi tamamlayıcı fonksiyonu Ehemmiyet kazanmaktadır.”(Kağıtçıbaşı ,1993:34)
Kırsal kesimde erkek çocuğuna soyun devamı gözüyle bakılmaktadır.Baba mesleği öğretilmektedir.Erkek çocuk babadan sonra konutun otoritesi pozisyonundadır.Kız çocuğu ise anneye yardım mesken işleri ve hizmet etmek üzere konumlandırılmıştır.Kentleşme ile çocuğun eğitimi,psikolojisi,seçimleri Ehemmiyet kazanmış Ebeveyn baba için çocuk,ailenin merkezi pozisyonuna gelmiştir.Günümüzde anneler babalar, hayatlarını çocuklarının geleceğine nazaran yönlendirmekte,eğitimine yatırım yapmakta ve en kıymetlisi sevgiye,saygıya dayalı şuurlu Ana rolünü benimsemiştir.
Sonuç
Türkiye’de kırsal kesitten kentleşmeye yanlışsız geçen müddette ailenin yapısı büyüklük,ekonomik yapı,otorite münasebetleri ve çocuğun pozisyonu açılarından külliyen değişikliğe uğramıştır.Örneğin,geleneksel geniş aile çekirdek aileye dönüşmüş,toprağını işleyip konutunun geçimini sağlayan aile,kente göç edip endüstrileşmeye bağlı olarak farklı Amel kümelerinde çalışmaya başlamıştır.Ve bu da bayanın ekonomik özgürlüğünü elde etmesi ile baba otoritesi yerine eşit karı koca,aile de eşit Laf hakkı olmasını sağlamıştır.Çocuğun Pozisyonu kırsal bölümdeki Geri plandan çıkıp kentte ailenin merkezi halline gelmiştir.
Kaynakça
Canatan Kadir ve Yıldırım Ergün,(2013),Aile Sosyolojisi,İstanbul,Açılımkitap Pınar Yayınları
Yörükoğlu Atalay, (2000 ),Değişen Toplumda Aile ve Çocuk ,İstanbul ,Özgür yayınları
Kartal Nazım ve Demirhan Yılmaz,(2014),Türkiye’de Kentsel Yoksulluğun Kırsal Nedenleri ve Tahlil Teklifleri Üzerine,C.Ü.İktisadi ve İdari Bilimler Mecmuası,Cilt 15,Say.2:135-154
Kağıtçıbaşı Çiğdem,(1993),Toplumsal Tarihte Çocuk / Sempozyum ,İstanbul ,Tarih Vakfı Yurt Yayınları(1994)
Kabaklı Çimen Latife,(2008),Türk Töresinde Bayan ve Aile,İstanbul,IQ Kültür Sanat Yayıncılık
Yorum Yok